In memoriam: Ali Podrimja (1942 - 2012)

Dielli i Zi (Tregim)

Kurrë më shumë nuk ishin shitur syza kundër verbërimit se atë ditë dhe nuk ishte folur aq shumë për ditën e kijametit. Ku do të çahet toka më parë dhe ç’do të ndodhë në botën e këtejme. Kishin mallkuar edhe shtetet që kishin tërë ato armë vdekjeprurëse. Sipas tyre, katastrofa mund të jetë shumë e madhe. Sa afrohej dita, njerëzit humbnin durimin, kërkonin vendstrehim më të sigurt. Taxi që më shpuri deri te biblioteka ishte në boshatisje e sipër qyteti. Shoferi preras më tha: pa diell nuk ka gjallesë. Ende pa u dukur ndonjë shenjë, njerëzit kishin filluar të rrëqethen. Pyesnin vazhdimisht se ç’kishte ndodhur para njëqind vjetësh dhe a do të përsëritet ndonjë lëkundje e tokës dhe ku. Për ditën e kijametit thonin se kishin lexuar në libra. Nga duart e lëvizjet e pakontrolluara hetohej ndjenja e frikës. Kjo venerohej edhe nga thyerje të shpeshta të gjërave të çmuara. Rreth meje sa vinin e shtoheshin syza gjithfarë formash e pa kurrfarë shije. Kishte edhe asosh në formë të patkoit të kalit. Pas xhamit të tyre të errët nuk dihej se kush fshihej. Isha ulur në verandën e Belëve. Sytë i kisha bërë katër. Nuk pranoja syza, as mendja nuk më shkonte për to. Isha mësuar me terr. Në vendin tim nuk dinte kush se kur ishte zënë dhe kur do të hapet. Në librin shqip pak gjëra lexoje për këtë ogur. Sytë e mi rrëshqitnin pas shpinës së zhugaftë të hënës. Prisja fundin e diellit ose shfaqjen e Ujit të Madh. Isha pajtuar me të keqen. Udhë nëpër terrin e dendur të vendit tim kishte vite që bëja. Nga ajo veranda dëshiroja të shihja mbylljen e fundit tim; të prekja atë ose të kacaviresha në harkun e zjarrtë, në formë të draprit, që shihej atje mbi buçimën e fortë të Ujit të Madh. Tjetër zgjidhje nuk kisha. Po drapri vazhdimisht tëhollohej, i ngjante vetullës së femrës, që me orë e rregullon para pasqyrës. Në lëkurën time njollat e para, qimet ishin rrëqethur, mërdhica më kishte mbështjellë. Ngadalë rrëshqisja në një botë apokaliptike ndoshta. Më vonë më kishte zgjuar zëri i femrës, e cila ndante syza kundër verbimit.

Me një gaz sarkastik ia kisha refuzuar ato. Sytë i kisha endur nëpër xhamin e verandës, i cili errësohej. Ajo kishte tentuar përsëri. Kam dëshirë, zonjë, ta shoh fundin tim. M’i kishte lëshuar syzat në tavolinë, ku nuk e shihja më as filxhanin e kafesë. Padiktueshëm pushtonte kthinat e Belëve dielli i zi. Tërësisht gjendesha në terr. Kisha urdhëruar të mos ndizet as llamba. Me eklipsin tim kombëtar isha mësuar. Ky nuk mund të ishte më i rëndë se imi, që zgjat kushedi sa vjet. Në mes meje e diellit ka mbi njëqind vjet ndoshta që përbindëshi frymon e nuk më lë të shoh se ç’po ndodh tej Malit të Shenjtë; nuk di çfarë drite zbardh, as çfarë ere e rrah faqen tjetër. Gruaja me syza ishte afruar për të satën herë. Kishte prekur sytë e mi dhe ishte larguar fluturimthi, duke pëshëpritur se unë do të verbohesha i pari. Rreth meje shtoheshin fytyrat e fshehura pas xhamit të errët. Unë nuk luaja qerpikun as vendin nga veranda. Sytë më bëheshin se ndritnin dhe se ishin ngjitur për xhamin e errët. Nuk dija ç’ndodhte tej. Isha shkëputur tevona nga ky realitet. Turrevrap isha lëshuar Bllacës. Kërkoja të mitë në turmë. Bregut të lumit kisha parë njerëz. Ngjiteshin lartësive tërë duke bërtitur; shndërroheshin pastaj në zogj të mëdhenj dhe fluturonin dikah. Kërcimet e tyre priteshin me ofshamë. Unë kisha kapur kokën. Mezi merrja frymë në luginën e vdekjes. Një kokëqethur keq kishte kaluar pranë meje. Pëshpëriste duke numëruar diçka me gishtërinj. Ia kisha lëshuar udhën. Kisha prekur çdo pjesë të trupit tim dhe kisha vazhduar kërkimin nëpër turmë. Befas isha shtangur para një trupi të shtrirë.

Se ç’bënte gjumë të rehatshëm në një batanije të lagur! Flinte si në lumë. E kisha shikuar përmallshëm, pastaj ca drithmë të tij më kishin trandur. Dikur një shkumë e bardhë ia mbuloi fytyrën e nxirë, që mezi e kisha parë nën dritën e hënës. Nga goja e shtangur iu kishte përhapur edhe në pjesën e poshtme të mjekrës. Ishte ky njeriu i dytë pas Lumit që e shihja të jepte shpirt. Kisha zgjuar tjetrin aty afër dhe njerëzit me maska në fytyra e të veshur në hekur si në përralla të moçme, na kishin hedhur në kokërr të shpinës. E kishin kapur në katër cepa batanijen e qulltë me trupin e pajetë dhe ishin nisur në drejtim të panjohur. Më mirë kështu të shkosh se të dhihesh ndërveti në bodrume, kishte shtuar një i revoltuar dhe kishte sharë: në këmbë dua të vdes, he nënën e nënës… Ia kisha kthyer shpinën turmës. Njeriu që ishte parë pak më parë me kokë ndër duar kisha qenë unë, i cili i kishte sytë plot terr dhe kishte një bukë bajate nën sqetull, largohej përskaj dhomave të errëta, ku i vendosnin ata, që kishin humbur vetëdijen dhe bënin çmos t’ua kthenin kujtesën. Në kthesën tjetër kishin plasur britma grash, fëmijësh. Pehateshin mbi ta njerëzit e hekurt. Dhe, prapë nga shkëmbinjtë ishin parë njerëzit si fluturonin drejt qiellit të përcjellë me gazin e një kokëqethuri keq. Nga duart e mia koka ime kishte vazhduar të rrëshqasë sa nuk më kishte rënë para këmbëve. Isha përplasur për xhamin e errët të verandës së Belëve.

Duartrokitjet më kishin zgjuar. Dielli shplohej, nxirrte krahun nga ana tjetër e Malit të Shenjtë dhe ngrica rreth meje avullohej. Ishte shfaqur vasha, që ia kisha refuzuar syzat. Tani ia shihja sytë, fytyrën, flokët. Më kishte shikuar rreptas. Ishte përulur t’i mbledhë ato. Të njëjtën gjë kishte vepruar edhe turma. Syza as një palë nuk kishte përreth. Me sy të mi të gjallë shihja si ngritej dielli mbi ushtimën e Ujit të Madh, që sa vinte e pashitej. Hapësira ishte mbushur pëshpërimë. Gojë pas goje kishin arritur ca fjalë edhe në veshin tim. Kisha qeshur me të madhe. Në xhamin e verandës kisha parë gjithfarë fytyrash gërditëse, të lexueshme. Ca ma kujtonin kërmillin e Soreskut. Nxitonin të hipnin shpinës sime atje nga e kisha hedhur edhe përbindëshin. Kisha përplasur derën dhe kisha vrapuar me sy të mjegulluar. Pak më vonë isha shtrirë nën kurorën e një druri të madh dhe kishte zbritur i zbathur një fëmijë, m’i kishte pastruar sytë me një ibrik ujë. Engjëlli yt jam, më kishte thënë. Dritë e fortë ishte derdhur përgjatë udhës sime. Më kishin çuar fjalë se edhe në vendin tim ishte parë dielli, tek rrokullisej e njerëzit bënin gara se kush më parë do ta zë atë. Oh, Zot! Dielli është i të gjithëve, kisha pëshpëritur para derës së shtëpisë, që nuk e çilte çelësi im! Edhe anën tjetër të Malit të Shenjtë e shihja si në shuplakë të dorës. Të tjerët nuk di, përmorraveshin ende, ndoshta…